Sciurus anomalus

I. Taksonomik Sınıflandırma

Takım (Order): Rodentia (Kemirgenler).

Familya (Family): Sciuridae (Sincapgiller).

Cins (Genus): Sciurus (Ağaç Sincapları).

Tür (Species): S. anomalus

Tanımlayan: Güldenstädt, 1785

Türkçe Adı: Anadolu Sincabı, Kafkas Sincabı, İran Sincabı. Anadolu'nun bazı yörelerinde yaygın adıyla sadece Sincap, Çekelez veya Teyin olarak da bilinir

Latince Anlamı: Cins adı Sciurus "gölge kuyruk" anlamına gelirken, tür adı anomalus "anormal" veya "düzensiz" anlamına gelir. Bu isim, türün coğrafi dağılımının ve morfolojik özelliklerinin diğer Sciurus türlerinden biraz farklı olmasından kaynaklanabilir.

II. Temel Özellikler ve Ekoloji

• Yayılış Alanı: Güneybatı Asya'ya endemik bir türdür. Türkiye, Kafkasya, İran (Zagros Dağları), Suriye, Lübnan, İsrail ve bazı Ege Adaları'nda (Midilli, Gökçeada) yayılış gösterir.
• Türkiye'deki Durum: S. vulgaris (Kızıl Sincap) ile birlikte Türkiye'de yaşayan iki sincap türünden biridir ve genellikle en yaygın görülen sincap türüdür.
• Habitat Tercihi: Ilıman geniş yapraklı ve karma ormanlarda yaşar. Özellikle meşe, çam, fıstık, ceviz ve fındık ağaçlarının hakim olduğu, 2000 metre rakıma kadar olan ormanlık alanları tercih eder. Park ve bahçeler gibi insan yaşam alanlarına da uyum sağlayabilir.
• Morfoloji (Kızıl Sincap'tan Farkı):
• Boyut ve Ağırlık: Baş-kuyruk ucu uzunluğu 30 ila 45 cm arasında, ağırlığı 250 ila 410 gram arasında değişir. Yakın akrabası Kızıl Sincap'tan biraz daha iri olabilir.
• Kulaklar: Kızıl Sincap'taki gibi kış aylarında uzayan uzun tüy püskülleri bulunmaz. Kulakları seyrek kıllı ve sivridir.
• Kürk Rengi: Sırtı genellikle kahverengi tonlarında, açık kızılımsı griden koyu griye kadar değişir. Alt tarafları açık kahverengi/sarımsı beyazdır.
• Davranış ve Yuva:
• Gündüzcüldür. Çok sıcak günlerde öğle uykusuna yatabilir. Kış aylarında hareketliliği azalır, ancak kış uykusuna yatmaz.
• Yuvalarını genellikle eski ağaçkakan yuvalarına, ağaç kovuklarına veya ağaçların dalları arasına yaparlar.
• Beslenme: Otçuldur. Sert kabuklu meyveler (ceviz, fındık, kestane), ağaç tohumları, çam kozalakları, tomurcuklar, meyveler (elma, kayısı, kiraz) temel besinleridir. Besin kıtlığında böcek, kuş yumurtası ve ağaç kabuğu da tüketebilir.
• Ekolojik Rol: Yiyecekleri toprağa gömüp unuttukları için, ağaç tohumlarının dağılmasına ve ormanların yayılmasına önemli ölçüde katkıda bulunurlar.

III. Korunma Durumu ve Yasal/Ekolojik Bilgiler

• Uluslararası Durum (IUCN): Asgari Endişe (Least Concern - LC) kategorisindedir. Dünya çapında tehlikede olarak kabul edilmez.
• Türkiye'deki Durum: Dünya çapında tehlike altında olmasa da, Türkiye'de bazı bölgelerde postu için bilinçsizce avlanma ve ormanlık alanların azalması nedeniyle popülasyonları tehdit altındadır ve korunması gereken türler arasındadır. Bern ve Habitats direktifleri tarafından koruma altına alınmıştır.

IV. Yanlış Bilinen ve Doğru Bilinen Mitolojik ve Ekolojik Bilgiler

• YANLIŞ (Saldırganlık Miti): Sincaplar zararlı böcekleri veya tarım ürünlerini temel besin olarak tüketir.
• Gerçeklik: Hayır. Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'ne göre, Anadolu Sincabı temelde otçuldur ve ana besinleri tohum ve meyvelerdir. Nadiren kuş yumurtası veya böcek yiyebilir, ancak temel besinleri tarım zararlılarıyla mücadele üzerine yoğunlaşmaz. Ancak bazı durumlarda genç ağaç fidanlarının kabuklarını soyarak ormancılık açısından zarar verebilir.
• DOĞRU (Renk Değişimi Gerçeği): Nadiren siyah renkli (melanistik) bireyler görülebilir.
• Gerçeklik: Evet. Anadolu Sincabı popülasyonlarında, albinizmin tam tersi olan melanizm (aşırı melanin depolama) sonucu tamamen siyah renkte bireylere rastlanabilir. Bu bir genetik farklılıktır.

Kaynakların Geniş Kapsamlı Derlemesi

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kullanılan Harici Kaynaklar

• Vikipedi & TÜBİTAK Bilim Genç: Türün taksonomik sınıflandırması, Güldenstädt (1785) tarafından ilk tanımı, morfolojik özellikleri (kulakta tüy püskülü olmaması), beslenme şekli (sert kabuklu meyveler) ve Türkiye'deki yaygınlığı.
• ResearchGate Yayınları (Kastamonu Ekolojisi): Habitat tercihleri (meşe, çam ormanları), biyolojik özellikleri (ağırlık, uzunluk), IUCN statüsü (LC), Türkiye'deki tehditler (avlanma) ve biyolojik olarak Rodentia takımına ait olma bilgisi.