Stemmocryptidae

Stemmocryptidae – Yalnız Tropik Gizliböcekler

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia

Şube: Arthropoda

Sınıf: Insecta

Takım: Hemiptera

Alttakım: Heteroptera

İnfra takım: Dipsocoromorpha

Familya: Stemmocryptidae Štys, 1983

Morfoloji ve Anatomik Özellikler

Stemmocryptidae familyası yalnızca bir tür (Stemmocrypta antennata) ile temsil edilir. Bu tür yaklaşık 1,5 mm boyundadır. Vücut yapısı uzunca, oldukça ince ve narin formdadır. Baş, gövde ve abdomen yapıları diğer Dipsocoromorpha üyelerine göre daha sadedir. Pronotum (ön sırt plakası) belirgin karinasız yapıdadır. Gözler küçük, antenler dört segmentlidir; son segmentler silindirik ve tüysüzdür. Protibia (ön bacak kaval kemiği) segmentinde çengel benzeri hafif bir çıkıntı bulunur. Kanat durumu belirsizdir; tanımlandığı örneklerde gelişmemiş ya da kapalı kanat görülmüştür. Karın ucu (pygophore) zar yapılıdır.

Bu morfolojik karakterler nedeniyle familya, mevcut Dipsocoromorpha ailelerinden bariz şekilde ayrılır. Morfolojik sadeliği, bu grubu evrimsel açıdan oldukça “ilkel” gösterir.

Habitat ve Ekolojik Rol

Stemmocryptidae yalnızca bir bölgeden bilinmektedir: Papua Yeni Gine’nin kuzeyindeki Madang Eyaleti, Liang Adası. Tür, burada 1982 yılında düzenlenen bir ekspedisyon sırasında UV ışık tuzağı ile elde edilmiştir. Bu da onun nocturnal (gececil) bir böcek olduğunu düşündürmektedir.

Doğal ortamı muhtemelen yaprak döküntüsü ve nemli orman altı mikrohabitatlardır. Yaşam tarzı tam olarak bilinmese de muhtemelen saprofag (çürümüş maddeyle beslenen) ya da mikropredatör (mikro omurgasızlarla beslenen) olduğu düşünülmektedir.

Yaşam Döngüsü ve Davranış

Yaşam döngüsüne dair hiçbir doğrudan gözlem yoktur. Ancak taksonomik olarak ait olduğu Dipsocoromorpha grubu göz önüne alındığında şu varsayımlar yapılabilir:

• Yumurtayla çoğalır.
• Gelişimi hemimetaboliktir (yarı başkalaşım); nimfler erişkinlere benzer.
• Yetişkin bireyler geceleri aktiftir.
• Hareketleri yavaştır; uçma davranışı belgelenmemiştir.

Türkiye’deki Durumu

Bu familya yalnızca tropikal Güneydoğu Asya bölgesinde bulunur. Endemik bir tür olduğu için Türkiye dahil Palearktik biyocoğrafyada rastlanmaz. Türkiye'deki faunistik listelere dahil değildir.

İnsanla Etkileşimi ve Zararlılık Durumu

İnsana yönelik hiçbir zararı yoktur. Zehirli değildir, ısırmaz, sokmaz. Tarım, ev hayatı ya da halk sağlığı açısından hiçbir risk oluşturmaz. Bilimsel ve koleksiyonel anlamda özel öneme sahiptir.

İlginç Bilgiler

• Stemmocrypta antennata şu anda Stemmocryptidae ailesinin tek canlı türüdür.
• Familya ve tür aynı yayında, 1983 yılında entomolog Pavel Štys tarafından tanımlanmıştır.
• Toplamda yalnızca birkaç örnekle tanımlandığından familyanın sistematik durumu hâlâ tartışmalıdır.
• Dipsocoromorpha içinde en izole ve monofiletik (tek soydan gelen) gruplardan biri kabul edilir.
• Kehribar fosillerinde şu ana kadar bu aileye ait kalıntı bulunmamıştır.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. Efsane: Bu familya artık yok olmuştur.
2. Gerçek: Tür halen geçerli ve taksonomik olarak tanımlıdır; ancak yeniden toplanmamıştır.
3. Efsane: Kanatlı ve uçan bir türdür.
4. Gerçek: Kanat durumu belirsizdir; toplanan örneklerde uçmaya dair gözlem yapılmamıştır.
5. Efsane: Tropikal ormanda bolca bulunur.
6. Gerçek: Bilinen sadece birkaç birey vardır; son derece nadir bir taksondur.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

• Štys, P. (1983). A new family of Heteroptera with dipsocoromorphan affinities from Papua New Guinea. Acta Entomologica Bohemoslovaca, 80, 256–292.
• Schuh, R. & Slater, J. (1995). True Bugs of the World (Hemiptera: Heteroptera).
• Heteropteran Systematics Lab – UC Riverside (Sistematik incelemeler ve familya çizimleri).

Fotoğraflar

• Stemmocrypta antennata: Fotoğraf: UC Riverside Heteropteran Systematics Lab (eğitim ve bilimsel kullanım için telifsiz).