Urostylidae

Urostylidae – Uzun Kuyruklu Kalkan Böcekleri (Latince: Urostylidae, Yunanca "oura" = kuyruk ve "stylos" = sütun/sivri uç anlamına gelir, böceklerin karın ucundaki belirgin uzantıya atıf)

Bilimsel Sınıflandırma:

• Alem: Animalia – Hayvanlar
• Şube: Arthropoda – Eklem Bacaklılar
• Sınıf: Insecta – Böcekler
• Takım: Hemiptera – Yarım kanatlılar
• Alttakım: Heteroptera – Gerçek yarım kanatlılar
• Üstfamilya: Pentatomoidea
• Familya: Urostylidae Dallas, 1851

Morfolojik Özellikler:

• Boyut: Orta ila büyük boyutlu böceklerdir, genellikle 8-20 mm uzunluğundadırlar. Vücutları genellikle oval veya hafifçe uzamış, sırtları yassılaşmış, kalkan böceklerine benzer bir yapıya sahiptir.
• Baş: Nispeten küçük, üçgenimsi veya hafifçe uzamıştır. Bileşik gözler belirgin olup, genellikle başın yanlarında konumlanmıştır. Ocelli (basit gözler) bulunur.
• Antenler: Nispeten uzun, ince ve 5 segmentlidir. Bazı türlerde antenlerin segmentasyonunda hafif farklılıklar görülebilir.
• Ağız yapısı: Delici-emici tipte olup, rostrum (ağız hortumu) nispeten uzundur ve bitki öz suyu emmeye adapte olmuştur. Dinlenme halindeyken vücudun altına doğru katlanır.
• Gövde: En karakteristik özelliklerinden biri, karın (abdomen) ucunda uzayan, sivri veya loblu bir uzantının bulunmasıdır. Bu uzantı, familyaya adını verir. Renkleri genellikle mat kahverengi, gri, yeşilimsi veya bazen daha parlak metalik tonlarda olabilir. Vücut yüzeyleri genellikle pürüzsüz veya hafifçe kıllıdır. Pronotum (ön göğüs) ve scutellum (kalkan) geniş ve belirgindir.
• Kanatlar: Çoğu türde kanatlar tamamen gelişmiştir (makropteröz) ve uçmaya yeteneklidirler. Dinlenme halindeyken kanatlar sırt üzerinde düz bir şekilde katlanır. Ön kanatlar (hemelytra) genellikle vücudun çoğunu kaplar ve membranöz (zarsı) kısımları belirgin damarlara sahiptir.
• Bacaklar: Nispeten incedir, ancak güçlüdür. Bitki üzerinde hareket etmeye adapte olmuştur. Tarsi (ayak bilekleri) genellikle 2 segmentlidir.

Yaşam Alanı ve Ekolojik Rol:

• Habitat: Esas olarak tropikal ve subtropikal bölgelerde, ormanlık alanlarda, çalılıklarda ve bahçelerde bulunurlar. Konakçı bitkilerin sapları, yaprakları ve çiçekleri üzerinde yaşarlar.
• Ekolojik Rol: Fitofaj (bitki yiyen) böceklerdir. Konakçı bitkilerinin öz suyu ile beslenirler. Genellikle ağaçlar ve çalılıklar üzerinde bulunurlar. Bazı türler, ormancılık veya tarım açısından önemli zararlılar olabilirler, özellikle meyve ağaçlarında veya süs bitkilerinde emgi zararlarına neden olabilirler.

Davranış ve Yaşam Döngüsü:

• Beslenme: Konakçı bitkilerinin öz suyunu emerek beslenirler. Emgi sonucu yapraklarda sararma, deformasyon veya gelişim bozuklukları görülebilir.
• Aktivite: Genellikle gündüz aktiftirler. Rahatsız edildiklerinde uçarak kaçar veya saklanırlar. Koku bezleri gelişmiştir ve rahatsız edildiklerinde kötü kokulu sıvılar salgılayabilirler (koku böcekleri gibi).
• Üreme: Yumurta ile çoğalırlar. Dişiler yumurtalarını genellikle bitki yapraklarının alt yüzeylerine veya gövdelerine bırakır.
• Gelişim: Yarım başkalaşım (hemimetabol) gösterirler. Nimf evreleri erginlere benzer, ancak kanatsızdır ve genellikle daha küçük, daha soluk renkli olabilirler. Nimfler de bitki öz suyu ile beslenerek büyürler ve karın uçlarındaki uzantı nimflerde de belirgin olabilir.
• Dağılım: Esas olarak Doğu Asya'da, özellikle Çin, Japonya, Kore, Tayvan ve Hindistan'da yayılış gösterirler. Nispeten küçük bir familyadır.

Türkiye'deki Varlığı ve Türler:

• Urostylidae familyasının Türkiye'de doğal olarak bulunan herhangi bir tür kaydı bulunmamaktadır. Familyanın yayılış alanı tamamen Doğu ve Güneydoğu Asya ile sınırlıdır. Bu nedenle Türkiye'de bulunma ihtimali sıfıra yakındır.

İnsana Zararlılığı:

• İnsana doğrudan hiçbir zararı yoktur. Zehirli değildir, ısırmazlar.
• Bazı türler, meyve ağaçlarında veya süs bitkilerinde yoğun popülasyonlar oluşturarak ekonomik zararlara neden olabilirler. Özellikle belirli ağaç türleri (örneğin akçaağaç, meşe) üzerinde zararlı olabilirler.

Latince Adının Anlamı:

• "Urostylidae", familyanın tip cinsi olan Urostylis'ten gelir. Yunanca "oura" (kuyruk) ve "stylos" (sütun, sivri uç) kelimelerinden türemiştir. Bu isim, böceklerin karın (abdomen) ucunda bulunan karakteristik sivri veya uzamış uzantıya atıfta bulunur.

İlginç Bilgiler:

• Urostylidae, Pentatomoidea üstfamilyası içinde, kalkan böceklerine (Pentatomidae) benzerlik gösterse de, karın ucundaki belirgin uzantı ve genellikle 2 segmentli tarsileri (ayak bilekleri) ile ayrılırlar.
• Bu böceklerin savunma mekanizması olarak kötü kokulu salgılar üretmeleri, diğer koku böcekleri gibi tipiktir.
• Bazı türler, belirli ağaç türlerine özelleşmiş olup, ağaçların gelişimini olumsuz etkileyebilirler.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler:

• Efsane 1: Avrupa'da veya Amerika'da yaygın olarak bulunurlar.
• Gerçek: Yayılışları sadece Doğu ve Güneydoğu Asya ile sınırlıdır.
• Efsane 2: Sadece ağaçlarda yaşarlar ve zeminde bulunmazlar.
• Gerçek: Ağaçlar ve çalılar üzerinde yaşasalar da, nimfler veya erginler bazen yere düşebilir veya bitki kalıntıları arasında bulunabilirler.
• Efsane 3: Tüm kalkan böcekleri aynı familyadandır.
• Gerçek: Kalkan böceği genel bir terimdir. Pentatomidae, Scutelleridae, Acanthosomatidae ve Urostylidae gibi birçok farklı familya "kalkan böceği" olarak adlandırılabilir. Urostylidae, kendine özgü karın uzantısıyla ayırt edilir.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayvanı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Schuh, R.T. & Slater, J.A. (1995). True Bugs of the World (Hemiptera: Heteroptera). Cornell University Press.
• Schaefer, C.W. & Panizzi, A.R. (2000). Heteroptera of Economic Importance. CRC Press.
• Li, J., Rider, D.A., & Bu, W. (2014). A review of the family Urostylidae Dallas (Hemiptera: Pentatomoidea) from China, with descriptions of two new species. Zootaxa.
• GBIF.org – Urostylidae family records.