Velocipedidae

Velocipedidae – Hızlı Koşucular / Çabuk Ayaklılar (Latince: Velocipedidae, "hızlı ayaklılar" anlamına gelir; Latince "velox" = hızlı, "pes" = ayak)

Bilimsel Sınıflandırma:

• Alem: Animalia – Hayvanlar
• Şube: Arthropoda – Eklem Bacaklılar
• Sınıf: Insecta – Böcekler
• Takım: Hemiptera – Yarım kanatlılar
• Alttakım: Heteroptera – Gerçek yarım kanatlılar
• Üstfamilya: Cimicoidea
• Familya: Velocipedidae Bergroth, 1891

Morfolojik Özellikler:

• Boyut: Küçük ila orta büyüklükte, genellikle yassılaşmış böceklerdir. Genellikle 3-8 mm uzunluğundadırlar.
• Baş: Genellikle üçgenimsi veya hafifçe uzamış olup, belirgin bileşik gözlere sahiptir. Ocelli (basit gözler) bulunmaz.
• Antenler: Nispeten uzun ve incedir, genellikle 4 segmentlidir.
• Ağız yapısı: Delici-emici tipte olup, rostrum (ağız hortumu) nispeten kısadır ve dinlenme halindeyken başın altına doğru katlanır.
• Gövde: Genellikle oval veya elips şeklinde, yassılaşmış bir vücut yapısına sahiptirler. Renkleri genellikle kahverengi, siyah veya mat tonlarda olabilir. Vücut yüzeyleri kıllı veya pürüzlü olabilir.
• Kanatlar: Çoğu türde kanatlar tamamen gelişmiştir (makropteröz), ancak bazı türlerde kısmen gelişmiş (brakipteröz) veya kanatsız (apteröz) formlar da görülebilir. Ön kanatlar (hemelytra) belirgin venasyona sahiptir ve dinlenme halindeyken sırt üzerinde düz bir şekilde katlanır.
• Bacaklar: Uzun ve incedir, koşmaya ve çevik hareket etmeye adapte olmuştur. Ön bacaklar bazen av yakalamak için hafifçe kalınlaşmış olabilir. Tarsi (ayak bilekleri) genellikle 2 veya 3 segmentlidir.

Yaşam Alanı ve Ekolojik Rol:

• Habitat: Çoğunlukla tropikal ve subtropikal bölgelerde, ormanlık alanlarda, ağaç kabuklarının altında, yaprak döküntülerinde, kayaların arasında veya ağaç gövdelerinde bulunurlar. Gizli yaşam tarzı sürdürürler.
• Ekolojik Rol: Yırtıcı (predatör) böceklerdir. Özellikle küçük eklembacaklılar, böcek larvaları ve akarlarla beslenirler. Bulundukları ekosistemlerde küçük av popülasyonlarını kontrol etmede rol oynarlar.

Davranış ve Yaşam Döngüsü:

• Beslenme: Genellikle avlarını aktif olarak arayarak avlanırlar. Hızlı hareket edebilir ve avlarını yakalamak için ani hamleler yapabilirler.
• Aktivite: Çoğunlukla gece aktif oldukları veya karanlık, nemli ortamlarda gizlendikleri düşünülmektedir. Hızlı ve çevik hareketleri, onlara "hızlı koşucular" adını vermiştir.
• Üreme: Yumurta ile çoğalırlar. Dişiler yumurtalarını genellikle bulundukları habitatlardaki yarıklara veya korunaklı yerlere bırakır.
• Gelişim: Yarım başkalaşım (hemimetabol) gösterirler. Nimf evreleri erginlere benzer ve beslenerek büyürler.
• Dağılım: Genellikle tropikal ve subtropikal Asya, Afrika ve Avustralasya bölgelerinde yayılış gösterirler. Nispeten küçük bir familyadır ve tür sayısı sınırlıdır.

Türkiye'deki Varlığı ve Türler:

• Velocipedidae familyasının Türkiye'de doğal olarak bulunan herhangi bir tür kaydı bulunmamaktadır. Familyanın yayılış alanı genellikle tropikal ve subtropikal bölgelerle sınırlı olması nedeniyle, Türkiye'de bulunma ihtimali oldukça düşüktür.

İnsana Zararlılığı:

• İnsana doğrudan hiçbir zararı yoktur. Zehirli değildir, ısırmaz ve tıbbi önemi bulunmaz. İnsanlarla teması oldukça nadirdir.

Latince Adının Anlamı:

• "Velocipedidae", Latince "velox" (hızlı) ve "pes" (ayak) kelimelerinden türemiştir. Bu isim, böceklerin hızlı ve çevik hareket etme yeteneklerine atıfta bulunur.

İlginç Bilgiler:

• Velocipedidae familyası, taksonomik olarak Cimicoidea üstfamilyası içinde yer almasına rağmen, bed bug'lar (tahtakuruları) gibi kan emici parazitler olmaktan ziyade avcıdırlar. Bu, üstfamilya içindeki morfolojik ve ekolojik çeşitliliği gösterir.
• Hakkında nispeten az bilgi bulunan bir familyadır, çünkü gizli yaşam tarzları ve sınırlı yayılımları nedeniyle zor gözlemlenirler.
• Bacak yapıları, özellikle hızlı koşmaya ve avlarını takip etmeye adapte olmuştur.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler:

• Efsane 1: Tahtakurusu gibi insanlara zarar verirler.
• Gerçek: Kan emici değillerdir ve insanlara hiçbir zarar vermezler. Tamamen yırtıcıdırlar ve küçük eklembacaklılarla beslenirler.
• Efsane 2: Evlerde haşere olarak bulunurlar.
• Gerçek: Doğal ormanlık ve kırsal habitatlara sıkı sıkıya bağlıdırlar ve insan yerleşim alanlarında bulunmazlar.
• Efsane 3: Çok büyük popülasyonlara sahiptirler.
• Gerçek: Genellikle lokalize popülasyonlara sahiptirler ve bulundukları bölgelerde bile kolayca gözlemlenmezler.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Schuh, R.T. & Slater, J.A. (1995). True Bugs of the World (Hemiptera: Heteroptera). Cornell University Press.
• Weirauch, C. & Forero, D. (2007). Cimicoidea. In: B. Schaefer (ed.), Encyclopedia of Entomology. Springer.
• Polhemus, J.T. & Polhemus, D.A. (1999). A new species of Velocipedidae (Heteroptera: Cimicomorpha) from Borneo. Proceedings of the Entomological Society of Washington.
• GBIF.org – Velocipedidae family records.