Dictynidae

ictynidae – Çalı Ağı Örümcekleri (Dıştan Yapışkan Ağ Örümcekleri)

🔬 Bilimsel Sınıflandırma:

• Alem: Animalia
• Şube: Arthropoda
• Sınıf: Arachnida
• Takım: Araneae
• Alt takım: Araneomorphae
• Familya: Dictynidae O. Pickard-Cambridge, 1871

Genel Özellikler

Dictynidae familyası, küçük boyutlu, kıvrak yapılı ve ağırlıklı olarak bitkisel yapılar üzerine ağ kuran örümceklerden oluşur.

• Vücut boyutları genellikle 1.5–5 mm arasında değişir.
• Renkleri çoğunlukla açık kahverengi, grimsi, sarımsı veya bej tonlarındadır.
• Karın kısmı tüylü ve sıklıkla desensizdir.
• Gözleri 8 adettir; iki yatay sıra hâlinde dizilir.
• Bacaklar kısa ama sık tüylerle kaplıdır.
• En ayırt edici özelliklerinden biri: cribellum adı verilen ipek salgı bezine sahip olmalarıdır. Bu bez sayesinde yapışkan ipek üretmeden bile avı tutabilen ipek lifleri salgılarlar.

Türkiye’deki Varlığı

Türkiye’de Dictyna, Mysmena, Argenna, Lathys, Altella gibi cinslere ait çok sayıda Dictynidae türü kaydedilmiştir.

Bu türler en çok:

• Çalılık, makilik, otluk alanlarda
• Taş ve kaya çatlaklarında
• Duvar aralıklarında
• Ağaç kabukları üzerinde
• Kurak bölgelerin otsu örtüsü üzerinde
• gözlemlenir.

Sık görülen türler arasında Dictyna arundinacea ve Lathys humilis yer alır.

Beslenme

Dictynidae örümcekleri pasif avcıdır:

• Dıştan yapışkan özelliğe sahip ağlar kurarlar (cribellate ipek lifleriyle).
• Av ağın üzerine düştüğünde örümcek hızlıca çıkar, sokarak felç eder.
• Başlıca avları küçük sinekler, yaprak bitleri, akarlar ve böcek larvalarıdır.
• Av dıştan sindirilerek sıvılaştırılır.

Ağlar genellikle bitki uçlarında veya yaprak–dal birleşim yerlerinde bulunur.

Üreme Bilgisi

Dişiler yumurtalarını ipekle sarılmış kokonlar içinde ağın kuytu bölgelerine saklar.

• Yumurtlama genellikle ilkbahar–yaz aylarında gerçekleşir.
• Erkek, çiftleşmeden önce ağ üzerinde titreşim göndererek dişiye yaklaşır.
• Dişi genellikle yavruların ilk çıkışından sonraki birkaç gün boyunca ağda kalır.

Bazı türlerde yavruların anneden besin aldığı yarı sosyal davranışlar gözlenmiştir.

Zehir Yapısı ve İnsan İçin Tehlikesi

Dictynidae familyası üyeleri:

• Küçük avlarını etkisiz hâle getirecek düzeyde zehir salgılar.
• Ancak bu zehir insan için tamamen etkisizdir.
• Isırma davranışları oldukça nadirdir.
• Vücut yapıları insan derisini delemeyecek kadar küçüktür.
• Bilimsel kayıtlarda tıbbi önemi olan bir vaka bulunmamaktadır.

Ekolojik Rol

• Özellikle yaprak bitleri ve küçük sineklerle beslendikleri için doğal zararlı kontrolü sağlarlar.
• Cribellum ipeğiyle ürettikleri ağlar, polen ve toz tutarak mikroskobik canlıları da yakalayabilir.
• Kurak ve bozkır habitatlarında yaşayan türleri, biyo-gösterge olarak değerlidir.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. Efsane: Bu örümceklerin ağları zehirlidir.
2. Gerçek: Ağlarında kimyasal yapışkan madde yoktur; cribellum lifleri sayesinde avı mekanik olarak tutarlar.
3. Efsane: Küçük örümcekler daha tehlikelidir.
4. Gerçek: Dictynidae üyeleri çok küçük, pasif ve insana tamamen zararsızdır.
5. Efsane: Türkiye’de sadece büyük örümcekler vardır.
6. Gerçek: Türkiye’de birçok mikro-örümcek familyası mevcuttur; Dictynidae bunlardan biridir.
7. Efsane: Yalnızca ağaçlarda yaşarlar.
8. Gerçek: Çalılıklar, otlar, taşlar, kayalar ve hatta insan yapımı yüzeylerde de ağ kurabilirler.
9. Efsane: Ağları düzgün spiral yapıdadır.
10. Gerçek: Ağları karmaşık, üç boyutlu ve dağınık yapıdadır.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

• World Spider Catalog (2025), Natural History Museum Bern
• Foelix, R.F. (2011). Biology of Spiders
• Ramírez, M.J. (2014). Cribellate spider systematics and the role of cribellum evolution
• Bayram, A. & Danışman, T. (Türkiye Dictynidae kayıtları ve taksonomik çalışmaları)