Rattus rattus norvegicus

Bu tür, dünyanın en yaygın ve insan yaşamına en sık adapte olmuş kemirgenlerinden biridir.

I. Taksonomik Sınıflandırma

• Takım (Order): Rodentia (Memeliler sınıfındaki kemirgenler takımı).
• Aile (Family): Muridae (Sıçangiller).
• Alt Aile (Subfamily): Murinae (Eski Dünya fareleri ve sıçanları).
• Cins (Genus): Rattus (Sıçanlar).
• Tür (Species): R. norvegicus
• Tanımlayan: Berkenhout, 1769
• Türkçe Adları: Göçmen Sıçan, Norveç Sıçanı, Kahverengi Sıçan, Lağım Sıçanı, Adi Sıçan, Keme.
• Latince Anlamı: Latince'deki norvegicus kelimesi, "Norveç'e ait" anlamına gelir. Bu adlandırma, türün ilk kez Norveç'ten Avrupa'ya geldiği yönündeki yanlış bir varsayıma dayanmaktadır. Oysa türün kökeni Kuzey Çin'dir.

II. Temel Özellikler ve Ekoloji

• Yayılış Alanı: Kozmopolit bir türdür; Antarktika hariç hemen hemen tüm kıtalara yayılmıştır. Türkiye'de de Trakya ve Anadolu'nun her yerinde, özellikle insan yerleşimlerinin yakınında yayılış gösterir.
• Habitat Tercihi: Nemli ve zemin altı yaşam alanlarını tercih eder. Lağımlar, bodrum katları, depolar, limanlar, kanalizasyon sistemleri ve yerin altındaki tüneller başlıca yaşam alanlarıdır. Mükemmel bir yüzücüdür.
• Morfoloji: Büyük ve güçlü bir sıçan türüdür. Vücut uzunluğu 20 ila 26 cm arasında, ağırlığı ise 200 ila 400 g civarındadır. Sırt rengi kahverengimsi gri tonlardayken, karın bölgesi grimsi beyazdır. Kuyruğu, baş ve vücut uzunluğundan daha kısadır (bu, Çatı Sıçanı'ndan Rattus rattus ayrımında önemli bir özelliktir).
• Üreme: Son derece hızlı ürer. Yılda 2 ila 7 doğum yapabilir ve her batında 5 ila 14 yavru dünyaya getirir. Gebelik süresi yaklaşık 24 gündür. Ortalama 3−4 yıl yaşayabilir.
• Beslenme: Hepçil (omnivor) beslenir ve bulabildiği her türlü besin maddesini tüketir. Yüksek besin ve su ihtiyacı nedeniyle genellikle su kaynaklarının yakınında yuvalanır.
• Korunma Durumu: Asgari Endişe (Least Concern - LC) kategorisindedir. İnsan yerleşimlerine olan yüksek adaptasyonu ve küresel yayılımı sayesinde popülasyonu tehdit altında değildir.

III. Yanlış Bilinen ve Doğru Bilinen Mitolojik ve Ekolojik Bilgiler

• YANLIŞ (Norveç Kökeni Miti): Bilimsel adına rağmen, türün anavatanının Norveç olduğu.
• Gerçeklik: Hayır. Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin de işaret ettiği gibi, Rattus norvegicus'un kökeni Kuzey Çin ve Doğu Sibirya'dır. 18. yüzyılda Avrupa'ya gemilerle yayılmıştır. Norveç adını alması, yayılma güzergahının yanlış yorumlanmasından kaynaklanan tarihi bir hatadır.
• DOĞRU (Ekonomik ve Sağlık Zararı Gerçeği): Bu tür, yalnızca yiyecekleri yemekle kalmaz, aynı zamanda çevresel ve sağlık açısından büyük tehlike yaratır.
• Gerçeklik: Evet. Ambarlardaki ve depolardaki besin maddelerinin pislik ve idrarla kirletilerek kullanılamaz hale gelmesine neden olur. Ayrıca elektrik kablolarını kemirerek yangınlara sebep olabilir. Kuduz, tifüs, tifo, paratifo gibi tehlikeli hastalıkların birincil taşıyıcısıdırlar.

IV. Taksonomik Durum ve Bilimsel Ad Değişiklikleri

• Bilimsel Adın Stabil Olması: Rattus norvegicus adı, 1769'dan bu yana istikrarlı bir şekilde kullanılmaktadır ve adında büyük bir değişiklik olmamıştır. Cinsin kendisi (Rattus) ise Fischer tarafından 1803'te tanımlanmıştır.
• Kritik Not: Adı değişmemiş olsa da, yöresel isimlerinin çokluğu (Lağım Sıçanı, Keme, Norveç Sıçanı) taksonomi dışındaki alanlarda (halk sağlığı, haşere kontrolü) karmaşaya neden olmaktadır. Bilimsel camia, bu türü coğrafi ve morfolojik olarak yakından akraba olduğu Çatı Sıçanı (Rattus rattus)'tan kuyruk uzunluğu ve habitat tercihi (R.norvegicus yer altı ve nemli alanlar; R.rattus yer üstü ve kuru alanlar) gibi belirgin özelliklerle ayırmaktadır.

Kaynakların Geniş Kapsamlı Derlemesi

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kullanılan Harici Kaynaklar

• DergiPark & Vikipedi: Türün Türkiye'deki yayılışı, Türkçe yerel adları (Lağım Sıçanı, Keme vb.) ve temel morfolojik özellikleri.
• Tarım ve Orman Bakanlığı (Göçmen Sıçan Raporu): Vücut ölçüleri (20−26 cm), ağırlığı (200−400 g), üreme döngüsü ve verdiği zararlar (kemirme, hastalık taşıyıcılığı) hakkında detaylı veriler.
• ResearchGate & Genel Faunal Çalışmalar: IUCN korunma statüsü (LC) ve Türkiye'deki faunal listelerdeki yeri.