Elaphe quatuorlineata

Elaphe quatuorlineata (Bonnaterre, 1790)

Yaygın adlar: Dört Çizgili Yılan, Çizgili Yılan

Türkçe yanlış adlandırmalar: Kara yılan, çizgili engerek (hatalı)

Eski adlar: Coluber quatuorlineatus

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia – Hayvanlar

Şube: Chordata – Kordalılar

Sınıf: Reptilia – Sürüngenler

Takım: Squamata – Pullular

Alt takım: Serpentes – Yılanlar

Aile: Colubridae – Arka dişli yılanlar

Cins: Elaphe

Tür: Elaphe quatuorlineata (Bonnaterre, 1790)

Tanım ve Ayırt Edici Özellikler

Boy: Genellikle 120–160 cm; nadiren 180 cm'ye kadar ulaşabilir

Vücut: Kalın yapılı, kaslı, büyük boyutlu bir yılandır

Renk: Sarımsı kahverengi zemin üzerinde 4 uzunlamasına koyu çizgi; genç bireylerde benekli desen görülür

Karın: Açık sarı ya da krem renkli

Baş: Geniş ve belirgin; erişkinlerde vücutla iyi ayrılmış

Ayırt edici özellik: Erişkinlerde vücut boyunca uzanan dört koyu şerit ve iri cüsseli oluşu

Yayılım ve Habitat

Habitat: Tarım alanları, taşlık yamaçlar, çalılıklar, orman kenarları, zeytinlikler

Rakım: 0–1400 m

Doğal Yayılım:

– Türkiye: Ege Bölgesi, Akdeniz kıyıları, Trakya'nın güneyi

– Ayrıca: Yunanistan, Arnavutluk, Hırvatistan, Bulgaristan, İtalya’nın güneyi

Davranış ve Ekoloji

Aktiflik: Gündüzcü (diurnal)

Davranış: Uysal ama baskı altındaysa tıslayıp saldırma taklidi yapabilir

Tırmanma yeteneği: Gelişmiş; ağaçlara çıkabilir

Yüzme: İyi yüzücüdür

Kış uykusu: Sonbahardan ilkbahara kadar taş altı ya da kemirgen yuvalarında

Beslenme

Diyet: Küçük kemirgenler, kuş yavruları, kuş yumurtaları, kertenkeleler

Avlanma: Boğarak öldürme davranışı görülür (konstriktör özelliği var)

Ekolojik rol: Tarımsal zararlı kemirgenlerin doğal kontrolünü sağlar

Üreme Bilgisi

Çiftleşme: Nisan–Mayıs

Yumurtlama: Haziran–Temmuz

Yumurta sayısı: 6–18 yumurta

Yavrular: Yaklaşık 25–30 cm uzunlukta doğar; koyu benekli desenli ve belirgin başlı

İnsana Zararlılık Durumu

Zehir: Taşımaz

Isırma: Sıkıştırılırsa savunma amaçlı ısırabilir

Tıbbi risk: Yoktur

Savunma davranışı: Tıslama, vücudu şişirme, başını kaldırarak tehdit taklidi

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

Isırık sonrası sabunla yıkama ve basit antiseptik yeterlidir
Alerjik durum dışında tedavi gerekmez
Panzehir gerektirmez
Isırık yüzeyeldir, yara izi bırakmaz

Koruma Durumu

IUCN Kırmızı Liste: NT (Neredeyse Tehdit Altında)

Türkiye’de Durum: Yerel olarak yaygın ama yapılaşma ve öldürülme tehdidi altında

Tehditler:

– Büyük boyutu nedeniyle korkulup öldürülmesi

– Tarımsal alanların kaybı

– Trafik ölümü ve yasa dışı koleksiyonculuk

Koruma önerisi: Bilgilendirme, koruma alanlarının oluşturulması, tür tanıtımı

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

“Büyük yılanlar tehlikelidir, zehirlidir” inancı
Gerçek: Elaphe quatuorlineata tamamen zehirsizdir ve insanlardan kaçar
“Bu kadar kalınsa kesin engerektir” efsanesi
Gerçek: Kalın gövde yapısı konstriktör özelliğindendir; engereklerle ilgisi yoktur
“Bu yılan tavukları öldürür” söylencesi
Gerçek: Tavukla değil, genellikle fare, kuş yavrusu ve yumurta ile beslenir
“Çizgili yılanlar kötü alamettir” batıl inancı
Gerçek: Çizgiler, sadece türü tanımaya yardımcı dış görünüş özellikleridir
“Çok yavaş olduğu için kolayca öldürülmeli” düşüncesi
Gerçek: Yavaş hareketi onu daha savunmasız yapar; bu nedenle korunmaya daha çok ihtiyacı vardır

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar: