Zamenis hohenackeri

Zamenis hohenackeri (Strauch, 1873)

(Eski adı: Elaphe hohenackeri)

Yaygın ad: Hohenacker’in Yılanı, Benekli Sarı Yılan

Türkiye’nin doğu bölgelerinde yaşayan, küçük-orta boyutlu, zehirsiz ve zararsız bir yılandır. Karakteristik olarak sırtındaki koyu benekleri ve hafifçe üçgenleşmiş baş yapısıyla tanınır.

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia – Hayvanlar

Şube: Chordata – Kordalılar

Sınıf: Reptilia – Sürüngenler

Takım: Squamata – Pullular

Alt takım: Serpentes – Yılanlar

Aile: Colubridae – Arka dişli yılanlar

Cins: Zamenis

Tür: Zamenis hohenackeri (Strauch, 1873)

Eski adlar: Elaphe hohenackeri, Coluber hohenackeri

Tanım ve Ayırt Edici Özellikler

Boy: Genellikle 50–90 cm, nadiren 100 cm’ye ulaşabilir.

Vücut: İnce ve narin yapılı.

Renk: Sırt rengi gri-kahverengi zemin üzerine düzensiz koyu benekli; genellikle baş arkasında karakteristik koyu işaret vardır.

Karın: Açık krem ya da sarımsı, bazen hafif benekli.

Baş: Küçük, hafif üçgenleşmiş ve göz çevresinde koyu bantlar bulunabilir.

Yayılım ve Habitat

Habitat: Kayalık yamaçlar, bozkır çevresi, taşlıklar, tarla kenarları.

Rakım: 1000–2500 m arası

Doğal Yayılım:

– Türkiye: Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu

– Ayrıca: İran, Ermenistan, Azerbaycan, Irak’ın kuzeyi

Davranış ve Ekoloji

Aktiflik: Gündüzcü, bazen alacakaranlıkta da aktiftir.

Yaşam şekli: Terrestrial (karasal)

Tepki: Genellikle hareketsiz kalarak kamuflajına güvenir, bazen hızla kaçar.

Yüzme: Gözlenmemiştir.

Beslenme

Diyet: Küçük kertenkeleler, kemirgen yavruları, böcekler.

Avlanma: Zehirsizdir; doğrudan yutarak tüketir.

Ekolojik rol: Dengeli avcı; kırsal tarım zararlılarıyla beslenerek fayda sağlar.

Üreme Bilgisi

Çiftleşme: İlkbahar (Nisan–Mayıs)

Yumurtlama: Haziran–Temmuz

Yumurta sayısı: 3–6 adet

Yavrular: 12–16 cm uzunluğunda ve deseni belirgin olur.

İnsana Zararlılık Durumu

Zehir: Taşımaz

Isırma: Sıkıştırılırsa savunma amaçlı ısırabilir ama etkisizdir.

Tıbbi risk: Yoktur

Savunma davranışı: Kamuflaj ve kaçış

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

• Isırık durumu nadirdir ve yüzeyseldir.
• Antiseptik ile temizlik yeterlidir.
• Alerjik risk son derece düşüktür.
• Panzehir veya ileri tedavi gerekmez.

Koruma Durumu

IUCN Kırmızı Liste: LC (Asgari endişe)

Türkiye’de Durum: Yerel olarak sık gözlenmez, doğal yaşam alanları daralmakta.

Tehditler:

– Doğrudan öldürülme

– Tarımsal makineler

– Habitat parçalanması

Koruma önerisi: Yerel gözlem ve halk bilgilendirme çalışmaları artırılmalıdır.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. “Başında haç işareti olan yılanlar zehirlidir” inancı
2. Bu türün baş arkasındaki koyu şekil, korkuya yol açar.
3. Gerçek: Zamenis hohenackeri tamamen zararsız ve zehirsizdir.
4. “Doğu yılanlarının tamamı engerektir” efsanesi
5. Coğrafyaya dayalı genellemelerdir.
6. Gerçek: Bu yılan türü engerek değildir, zehir taşımaz.
7. “Kaya altından çıkan her yılan saldırgandır” söylencesi
8. Çoğu taş altı yaşayan tür gibi bu da kaçmayı tercih eder.
9. Gerçek: Tehlike anında kaçmayı tercih eder, saldırgan değildir.
10. “Kahverengi yılanlar evlere girerse mal kaybı olur” gibi batıl inançlar
11. Köylerde yaygındır.
12. Gerçek: Bilimsel temeli yoktur; bu tür insanlardan uzak durur.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

1. Baran, İ. & Atatür, M. (1998). Türkiye Herpetofaunası
2. Sindaco, R. & Jeremčenko, V. (2008). The Reptiles of the Western Palearctic
3. Reptile Database – www.reptile-database.org
4. Tok, C.V. ve arkadaşları (2009). Anadolu Yılanları Üzerine Ekolojik Gözlemler
5. Anderson, S. C. (1973). The Herpetofauna of Iran

Fotoğraf:Semih Yanık