Glis glis

Türkiye'deki sincaplar ve gelengiler ailesinden sonra, ilginç yaşam döngüsüyle dikkat çeken ve ismini uzun kış uykusundan alan Glis glis türü hakkındaki tüm detayları aşağıda bulabilirsiniz.

I. Taksonomik Sınıflandırma

• Takım (Order): Rodentia (Kemirgenler).
• Familya (Family): Gliridae (Fındık Faresi/Yediuyurgiller).
• Cins (Genus): Glis.
• Tür (Species): G. glis
• Tanımlayan: Linnaeus, 1766
• Türkçe Adı: Yediuyur. Gliridae ailesinin en iri üyesi olması nedeniyle bazı bölgelerde Büyük Fındık Faresi olarak da anılır.
• Latince Anlamı: Cins ve tür adı olan Glis, Latince'de "yediuyur" anlamına gelir ve türün uzun süreli kış uykusuna yatma özelliğine atıf yapar.
• Türkiye Alt Türleri: Türkiye'de iki alt türe sahip olduğu bilinmektedir:
• G. glis orientalis (Anadolu Yediuyuru)
• G. glis pindicus (Trakya Yediuyuru)

II. Temel Özellikler ve Ekoloji

• Yayılış Alanı: Avrupa'nın büyük bir kısmı ve Güneybatı Asya'da (Türkiye, Kafkasya) bulunur. Türkiye'de hem Anadolu hem de Trakya bölgelerinde yayılış gösterir.
• Habitat Tercihi: Genellikle geniş yapraklı ve karışık ormanlık alanları tercih eder. Özellikle meşe, kayın, kestane gibi meyve ve tohum veren ağaçların bulunduğu yerler yaşam alanı olarak uygundur. Ağaç kovuklarında, kaya yarıklarında veya kuş yuvalarında yaşar.
• Morfoloji:
• Boyut: Gliridae ailesinin en büyük üyesidir.
• Görünüm: Sincaplara benzer, ancak daha küçük ve yuvarlak hatlıdır. Kürkü genellikle gümüşi gri renkte olup, kuyruğu gür ve tüylüdür.
• Davranış: Ağaç sincapları gibi ağaçlarda yaşayan (arboreal) ve genellikle gece (noktürnal) aktif olan bir türdür. Bu özellikleriyle gün içinde aktif olan sincap ve gelengilerden ayrılır.
• Kış Uykusu (Hibernasyon): "Yediuyur" adını veren en belirgin özelliğidir. Genellikle yılın yedi ayına kadar sürebilen uzun bir kış uykusuna yatarlar. Kış uykusu için yuvada veya yer altında, vücut ısısının önemli ölçüde düştüğü bir torpor durumuna girerler.
• Beslenme: Otçul/Karışık Beslenen bir türdür. Beslenmesinin büyük bir kısmını ağaç tohumları, meyveler, fındık, meşe palamudu ve kestane gibi sert kabuklu yemişler oluşturur. Aynı zamanda böcekler, kuş yumurtaları ve yavrularını da yiyebilir. Kış uykusundan önce vücutlarında yağ depolamak için yoğun bir şekilde beslenirler.
• Ekolojik Rol: Tohumları taşıyarak ve tüketerek orman ekosisteminde rol oynar.

III. Korunma Durumu ve Yasal/Ekolojik Bilgiler

• Korunma Durumu (IUCN): Asgari Endişe (Least Concern - LC) kategorisindedir. Yaygın bir tür olarak kabul edilir.
• Tehditler: IUCN statüsü LC olmasına rağmen, popülasyonları zaman içinde habitat kaybı, insanlar ve yırtıcılar gibi çevresel faktörlerin etkisiyle azalma riski taşımaktadır.

IV. Yanlış Bilinen ve Doğru Bilinen Mitolojik ve Tarihi Bilgiler

• YANLIŞ (Uyku Süresi Miti): Yediuyurlar tam olarak yedi ay boyunca uyurlar.
• Gerçeklik: Hayır. Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'ne göre, kış uykusunun süresi bulundukları bölgenin iklim koşullarına ve rakıma bağlı olarak değişebilir. Ortalama olarak 6−7 ay sürse de, bu süre bölgeden bölgeye farklılık gösterebilir.
• DOĞRU (Antik Lezzet Gerçeği): Antik Roma'da bir lezzet olarak tüketilmiştir.
• Gerçeklik: Evet. Latince adı olan Glis, Roma'da kış uykusundan önce şişmanlatılan ve lezzet olarak tüketilen bu hayvanlara verilen isimden gelmektedir. Romalılar, bu fareleri özel terrakotta kaplarda (glirarium) besleyip, en lezzetli hale geldiğinde tüketirlermiş.

Kaynakların Geniş Kapsamlı Derlemesi

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kullanılan Harici Kaynaklar

• DergiPark & ResearchGate Yayınları: Türün taksonomisi (Rodentia, Gliridae ailesinin en irisi), Türkçe adı ("Yediuyur"), Türkiye'deki alt türleri (G. g. orientalis ve G. g. pindicus), IUCN statüsü (LC), ekolojik modelleme çalışmaları ve yaşam alanının tespiti.