Lyciasalamandra atifi

Lyciasalamandra atifi – Antalya Semenderi

(Lycia = Likya bölgesi + salamandra = semender; “Likya semenderi”, tür adı atifi, Prof. Atıf Şeküre’ye ithafen verilmiştir.)

Akdeniz’in sarp kayalıklarında, sisli ilkbahar sabahlarında sessizce süzülen endemik bir gece avcısı.

Vücut rengi genellikle koyu kahverengi-siyah zemin üzerine açık pembe veya turuncumsu benekli.
Derisi ince ve parlaktır; kuru zemine uzun süre dayanamaz.
Dişiler erkeklerden biraz daha iridir.
Gözleri büyük ve parlaktır; geceleri aktif olduğu için iyi bir gece görüşüne sahiptir.
Kuyrukları uzun, vücudun yaklaşık yarısı kadardır.

Sadece Türkiye’nin güneybatısında, Antalya’nın batı kıyı şeridi ile sınırlı bir yayılım gösterir.
100–900 m rakımlarda, kalkerli kayalık alanlar, makilikler ve nemli çalılıklar arasında yaşar.
Mikrohabitatlara sıkı bağlılık gösterir; birkaç kilometrekarelik alanlarda izole popülasyonlar oluşturur.
Endemiktir ve dünyada başka hiçbir yerde bulunmaz.

Üreme dönemi şubat–nisan ayları arasıdır; ilkbaharın nemli gecelerinde gerçekleşir.
Erkek birey spermatofor üretir; dişi bunu kloakasıyla alarak döllenmeyi sağlar.
Dişi her seferde 1–2 yavru doğurur (vivipar = canlı doğum).
Larval evre görülmez; yavru birey doğrudan erişkin formuna benzer şekilde doğar.
Cinsel olgunluk 2–3 yaşında kazanılır.

Agresif değildir ve kaçınmacı davranır.
Derisinde bulunan alkaloid içerikli hafif toksinler, yutulursa zararlıdır.
Ciltle temasta risk düşüktür ancak göze veya ağız içine teması tahriş yapabilir.

Temas sonrası eller sabunla yıkanmalıdır.
Göz teması varsa: Hemen bol suyla yıkanmalı, tıbbi yardım alınmalıdır.
Çocuklar tarafından ağza alınması durumunda: Derhal sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Klinik etkiler genellikle hafif tahriş, mide bulantısı ve baş dönmesidir.

“Gizli taş semenderi” olarak halk arasında bilinmez, çünkü genellikle hiç görülmez.
Eski Likya'da bazı kaya mezarlarının duvarlarında benekli semender motiflerine rastlanır.
Tür adı “atifi”, Türk zoolog Prof. Dr. Atıf Şeküre’ye ithafen verilmiştir.

Efsane: Kayalıkta semender görmek deprem işaretidir.
Gerçek: Bu sadece doğada daha çok nem ve hareketle ilgilidir, depremle ilgisi yoktur.
Efsane: Kuyruğu koparsa zehri yayılır.
Gerçek: Kuyruk kopması savunma mekanizmasıdır, toksin salımı yoktur.
Efsane: Semenderlerin gözyaşı zehirlidir.
Gerçek: Semenderin gözyaşı yoktur; bu tamamen mitolojik bir kurgudur.
Efsane: Bu canlılar gece insanın üzerine çıkar ve büyü yapar.
Gerçek: Bu tür halk efsaneleri hayvana karşı olumsuz algı yaratmıştır, bilimsel temeli yoktur.