Lyciasalamandra flavimembris

Lyciasalamandra flavimembris – Sarı Bacaklı Likya Semenderi

(Latince flavus = sarı + membris = uzuv → “sarı uzuvlu”)

Gökova’nın taşları altında, sessiz, soluk bir parıltı: sarı bacaklarıyla tanınan bir Likya efsanesi.

Vücut rengi koyu kahverengiden siyaha kadar değişebilir; yanlarında belirgin sarımsı–bej veya soluk pembe benekler bulunur.
Bacakları ve ayakları açık sarı–krem rengindedir; bu, diğer Lyciasalamandra türlerinden ayırt edici farkıdır.
Karın kısmı açık renklidir ve çoğunlukla desensizdir.
Derisi pürüzsüz, ince ve sürekli nemlidir.
Gözler büyüktür ve gece aktifliği için optimize edilmiştir.

Türkiye’ye endemiktir; yalnızca Muğla ili Gökova Körfezi çevresi ve yakın dağlık alanlarda yaşar.
Kalkerli taşlık yamaçlar, orman altı kaya çatlakları, nemli ve serin kuzey yamaçlar yaşam alanıdır.
Rakım aralığı: 200–900 m.
Yayılışı son derece sınırlı ve parçalıdır; mikrohabitatlara bağlı lokal popülasyonlar hâlinde yaşar.
Habitat tahribatı, özellikle kıyı yapılaşması ve yol çalışmaları bu tür için ciddi tehdit oluşturur.

Gece aktif olan yırtıcıdır; küçük böcekler, larvalar, örümcekler ve yumuşakçalarla beslenir.
Avlarını diliyle değil, doğrudan çenesiyle yakalar.
Doğal haşere kontrolüne katkı sağlar; ekosistemde mikroavcı rolü oynar.

Üreme dönemi: Ocak–Mart ayları arasında, nemli sezonun ortasında gerçekleşir.
Erkek birey kara üzerinde spermatofor bırakır, dişi bu yapıyı kloakasıyla alır.
Dişi 1–2 canlı yavru doğurur (viviparite); larval evre annede tamamlanır.
Yavrular doğduklarında bağımsız hareket edebilecek olgunluğa sahiptir.
Cinsel olgunluk 2–3 yıl içinde kazanılır.

Doğrudan hiçbir zararı yoktur.
Deri bezlerinden salgılanan hafif toksik alkaloidler, yalnızca göz ve ağız teması durumunda tahriş yapabilir.
Deri teması çoğu zaman zararsızdır.

Deri teması: Sabun ve su ile yıkanmalıdır.
Gözle temas: Bol suyla yıkanmalı, rahatsızlık varsa sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Ağızla temas: Özellikle çocuklarda bulantı ve ağızda yanma gibi belirtiler olabilir → tıbbi destek gerekir.

Tür, 2014 yılında bilimsel olarak tanımlanmıştır ve oldukça yenidir.
Sarımsı bacakları nedeniyle bölgedeki doğaseverler arasında “sarı ayak” olarak anılır.
Gökova çevresindeki biyolojik çeşitliliğin simgelerinden biri hâline gelmiştir.
Bilimsel adı (flavimembris), fiziksel karakterinden doğrudan türetilmiştir.
Yüksek endemizm değeri nedeniyle uluslararası koruma önceliğine sahiptir.

Efsane: Sarı bacakları zehirli olduğu için renklidir.
Gerçek: Bacak rengi sadece türü ayırt etmeye yarayan bir morfolojik özelliktir; saldırgan ya da aktif zehir taşımaz.
Efsane: Taşa değdiği yeri kurutur.
Gerçek: Nemli ortamları sever, kurutma gibi bir etkisi yoktur.
Efsane: Yağmur çağırmak için dağlara bırakılırmış.
Gerçek: Halk arasında böyle bir uygulama yoktur; yalnızca nemli havalarda görülmeleri nedeniyle böyle sanılmış olabilir.
Efsane: Kuyruğunda gizli iğnesi vardır.
Gerçek: Kuyruk tamamen savunma ve denge içindir; iğne ya da saldırı işlevi yoktur.

Mutz, S. G. & Steinfartz, S. (2014). A new species of Lyciasalamandra from southwestern Turkey
Sparreboom, M. (2014). Salamanders of the Old World
IUCN Red List (2024)
Türkiye Amfibi Türleri Dağılım ve Taksonomi Atlası (2023)

Fotoğraf: Utku Yılmaz