Neurergus strauchii strauchii

Neurergus strauchii strauchii – Tipik Benekli Anadolu Semenderi

(Neurergus = Yunanca “sinir çalışması yapan” + strauchii = Rus zoolog Alexander Strauch’a ithafen; tekrar edilen ad → nominal alt tür)

Doğu Anadolu’nun karla kaplı yamaçlarından yükselen soğuk su pınarlarının gölgelerinde süzülen, nadir ve asil bir semender.

Vücut koyu kahverengi veya siyaha yakın zemin üzerine büyük, düzgün kenarlı sarı–turuncu beneklerle süslüdür.
Kuyruk uzun ve yassıdır; yüzmeye uygundur.
Gözler iri ve dışa çıkıktır; baş bölgesi yassı ve geniş yapıdadır.
Derisi pürüzsüz, nemli ve parlaktır.
Erkeklerde üreme döneminde kloakal şişlik ve kuyrukta belirginleşme görülür.

Türkiye’ye endemiktir ve yalnızca Erzincan, Sivas, Malatya, Tunceli ve çevre illerdeki yüksek dağlık alanlar ile sınırlı yayılış gösterir.
1300–2000 m rakımlarda, kaynak suları, serin dere kıyıları, yosunlu taşlık vadiler ve nemli orman altı habitatlar tercih edilir.
Habitatlar çoğunlukla kar erimeleriyle beslenen küçük ve soğuk su akıntılarına bağlıdır.
Nominal alt tür olarak, Neurergus strauchii munzurensis’ten coğrafi olarak batıda yer alır.

Geceleri aktiftir; küçük omurgasızlarla (böcek larvaları, solucanlar, sümüklüböcekler) beslenir.
Larvalar planktonik canlılarla ve mikroorganizma bazlı sucul avlarla beslenir.
Yetişkinler hem sucul hem yarı karasal beslenir; nemli ortamlarda avlanır.
Doğal avcıları yılanlar, kuşlar ve su samurlarıdır.

Üreme dönemi: Nisan–Haziran, kar erimesiyle birlikte başlar.
Çiftleşme çoğunlukla karasal ortamda gerçekleşir.
Dişi yumurtalarını sucul taş altlarına ya da yosunlara yapıştırır (20–50 yumurta).
Yumurtadan çıkan larvalar sucul ortamda gelişir; metamorfoz süresi sıcaklığa bağlı olarak değişir.
Erginliğe 2–3 yılda ulaşılır.

Zararsızdır.
Deri bezlerinden salgılanan mukus hafif toksiktir, ancak yalnızca ağız ve göz temasında tahriş yapabilir.
Ciltle temasta alerjik tepki oldukça nadirdir.

Deri teması: Sabun ve suyla yıkama yeterlidir.
Gözle temas: Bol suyla yıkayın, kızarıklık sürerse tıbbi destek alın.
Ağız teması: Bulantı, ağız yanması, salya artışı gibi belirtiler görülebilir → tıbbi yardım alınmalıdır.

1888 yılında Steindachner tarafından tanımlanan bu alt tür, türün nominal formudur.
Yerel halk tarafından “benekli semender”, “dağ kertenkelesi” veya “yağmur habercisi” gibi adlarla tanımlanır.
munzurensis alttüründen daha batıda ve daha düşük irtifalarda yayılır.
Kutsal dağ, pınar ve taş motiflerinde bazı halk inançlarıyla ilişkilendirilmiştir.

Efsane: Bu semenderin geçtiği taşlar yosun tutmaz.
Gerçek: Tam tersine, yosunlu taşları tercih eder.
Efsane: Kuyruğu kopunca gökyüzünde çizgi olur.
Gerçek: Kuyruk kopması sadece savunma mekanizmasıdır, doğaüstü etkisi yoktur.
Efsane: Sadece gece ay ışığında çıkar.
Gerçek: Geceleri aktiftir ama nemli gündüzlerde de görülebilir.
Efsane: Isırırsa uğursuzluk getirir.
Gerçek: Bu tür ısırmaz, zehirli değildir, tamamen pasiftir.